Testament pisemny (holograficzny)
Czy warto sporządzić testament w formie pisemnej, jakie elementy musi zawierać taki testament, aby był ważny.
Testament pisemny (własnoręczny) jest najbardziej rozpowszechnioną, a tym samym i najczęściej stosowaną formą testamentu. Nie oznacza to jednak, że jest to najlepszy wybór rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. Sporządzenie „ostatniej woli” właśnie w tej formie może wiązać się z wieloma wątpliwościami (może zostać podważony w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku). Części wątpliwości można uniknąć, o ile testament zostanie sporządzony prawidłowo.
Warunek pierwszy – własnoręczne sporządzenie testamentu.
W dobie komputerów, tabletów i innych wynalazków, mało kto własnoręcznie sporządza pisma, wnioski, listy itp. Przeważnie, o ile nie zawsze, korzystamy z drukarek. Tak jest i prościej i szybciej, czyli jednym słowem wygodniej. Niestety, nie sprawdzi się to w przypadku testamentu. Zgodnie z art. 949 § 1 kodeksu cywilnego można sporządzić testament w formie pisemnej, o ile spadkodawca w całości napisze go pismem odręcznym. Czyli jeśli skorzystamy z maszyny do pisania, czy wydrukujemy testament na drukarce, poprosimy inną osobę o jego sporządzenie, to taki testament BĘDZIE NIEWAŻNY.
Warunek drugi – podpis.
Przywołany powyżej przepis wymaga, aby testament był nie tylko w całości sporządzony własnoręcznie przez spadkodawcę, ale również był przez niego podpisany. Podpis powinien zostać złożony pod oświadczeniem o rozporządzeniu mieniem (pod treścią testamentu). Przepisy nie precyzują przy tym co oznacza sam podpis. Nie niej jednak orzecznictwo stoi na stanowisku, że spadkobierca może podpisać się pod testamentem używając zarówno imienia i nazwiska lub samego nazwiska albo skrót podpisu (tzw. „podpis nieczytelny”), który spadkodawca używa stale.
Warunek trzeci – data.
Ustawodawca wymaga, aby testament dla swej ważności został odręcznie sporządzony przez spadkodawcę, pod testamentem znajdował się podpis spadkodawcy, a także, aby testament zawierał datę jego sporządzenia. Jednakże nie w każdym przypadku brak daty na testamencie będzie skutkować jego nieważnością. Pomimo braku daty, testament będzie ważny w 3 przypadkach:
jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do zdolnością spadkodawcy do sporządzenia testamentu,
jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do samej treści testamentu,
jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Sporządzenie testamentu w formie pisemnej jest z pozoru proste, bowiem wymaga jedynie odręcznego spisania woli spadkodawcy, podpisanego i zaopatrzonego datą. Dodatkowo, pisemny testament nic nie kosztuje, bowiem spadkodawca nie musi ponosić żadnych kosztów związanych z jego sporządzeniem. Na tym jednak plusy tej formy się kończą, natomiast w praktyce rodzą liczne wątpliwości. Przede wszystkim testamenty pisemne chowane są zazwyczaj „do szuflady”. Spadkodawcy nie informują bliskich o ich sporządzeniu (a już tym bardziej ich nie rejestrują), co skutkuje tym, że „ostatnia wola” może pozostać nieodnaleziona na wieki. Nawet jeśli testament zostanie odnaleziony, to z uwagi na treść może być nieważny (ponieważ brakuje mu któregoś z warunków wskazanych powyżej). Rzadko kiedy spadkodawcy spisując testament konsultują się z prawnikiem. Przeważnie, podpisuje się wzory wygenerowane z internetu, które mogą zawierać błędy (a przede wszystkim, jeśli są wydrukowane to nie spełniają wymogu „odręczności”). Ponadto, testamenty pisemne sporządzane są zazwyczaj w samotności, bez świadków. Co może rodzić możliwości do ewentualnego podważenia testamentu z uwagi na osobę spadkodawcy (działanie pod wpływem groźby, błędu, w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie woli czy podjęcie decyzji).
Ryzyko podważenia testamentu pisemnego jest znacznie wyższe, niż w przypadku sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego. Jeżeli więc nie masz możliwości sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego to zgodnie z zasadą „lepszy rydz niż nic”, sporządź go w formie pisemnej. Zanim to jednak uczynisz skontaktuj się z prawnikiem w celu przygotowania projektu Twojego testamentu, dzięki czemu rozwiejesz wątpliwości i unikniesz podważenia Twojej ostatniej woli.