Rozwód kościelny to termin, który stosowany jest często do określenia unieważnienia małżeństwa zgodnie z prawem kanonicznym. Kościół Katolicki nie uznaje rozwodu. W praktyce oznacza to, że rozwód orzeknięty przez sąd cywilny w oczach Kościoła jest nieważny. Zgodnie z prawem kanonicznym osoby rozwiedzione nie mogą ponownie wziąć ślubu kościelnego.
Ślub kościelny rozwód – warunki
Możliwe jest unieważnienie związku małżeńskiego pod pewnymi warunkami. Trzeba jednak mieć świadomość tego, że nie można unieważnić każdego małżeństwa. Podobnie jak w przypadku unieważnienia na gruncie prawa cywilnego muszą wystąpić warunki, które je umożliwiają. Sama instytucja unieważnienia małżeństwa zakłada, że małżeństwo zostało zawarte mimo jakiejś przeszkody, która je umożliwiała. Może się okazać, że powód niezależności małżeństwa zostanie ujawniony później, jednak musi istnieć jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.
Rozwód kościelny – powody
Jakie powody rozwodu kościelnego dopuszcza Kodeks Prawa Kanonicznego Jana Pawła II? Przeszkody zrywające, wadliwość procedury zawarcia małżeństwa oraz wady zgody małżeńskiej – tak pogrupowane są przez kodeks dopuszczalne powody unieważnienia małżeństwa kościelnego.
Jeśli chodzi o 12 przeszkód zrywających, Kodeks wyróżnia: zbyt młody wiek małżonków, różność religii, impotencję, istniejący już związek małżeński, przynależność do zakonu, przyjęcie święceń kapłańskich, pokrewieństwo, powinowactwo, związek osób spokrewnionych prawnie (na skutek adopcji), przyzwoitość publiczną. Jeśli któraś z tych przeszkód istniała już przy zawieraniu związku małżeńskiego, można wystąpić o tzw. rozwód kościelny.
Tzw. rozłączenie małżonków jest możliwe także wskutek dyspensy papieskiej (w przypadku małżeństwa niedopełnionego), na skutek separacji oraz w ramach tzw. przywileju Pawiowego (kiedy jeden z małżonków przyjmuje chrzest w trakcie małżeństwa i jest to powodem rozwiązania związku). Dyspensa i przywilej Pawłowy to droga do unieważnienia małżeństwa, w przypadku separacji związek nadal istnieje, mimo że wspólne życie małżeńskie zostało zerwane.
W chwili obecnej unieważnienie małżeństwa orzekane jest zwykle na podstawie wad zgody małżeńskiej. Tak określa się sytuacje, kiedy to jeden z małżonków lub oboje w momencie zawierania związku małżeńskiego składają przysięgę wadliwie – świadomie lub nieświadomie.
Rozwód kościelny – jak uzyskać?
To pytanie zadaje sobie wiele par, które zdecydowały się na wnioskowanie o unieważnienie swojego małżeństwa. Należy mieć świadomość tego, że powody rozwodów kościelnych, które podaliśmy wyżej, za każdym razem są interpretowane indywidualnie. Osoby, którym zależy na unieważnienia małżeństwa kościelnego, muszą zgłosić się do sądu biskupiego/kanonicznego. Warto podkreślić, że w tym przypadku ewentualna separacja małżonków bądź sfinalizowany już rozwód cywilny nie mają żadnego znaczenia.
Sąd biskupi przesłuchuje małżonków, niejednokrotnie zachodzi konieczność dostarczenia dodatkowych dowodów. Mogą to być np. zeznania świadków, korespondencja, opinie biegłych (np. seksuologów, psychiatrów czy psychologów), dokumenty lekarskie różnego typu.
Sam proces kościelny nie przypomina tego w sądzie cywilnym. Nie ma typowej rozprawy, zbierany jest tylko materiał dowody. A kiedy strona, biegły albo świadek stawia się przed Trybunałem na sali znajdują się tylko sędziowie, rzecznik sprawiedliwości, obrońca węzła małżeńskiego, notariusz, a także (to nie jest obowiązkowe) adwokaci stron.
Rozwód kościelny – ile trwa?
Osoby, które chcą uzyskać rozwód kościelny, muszą mieć świadomość, że sam proces może trwać dość długo. Jak długo trzeba czekać na stwierdzenie nieważności małżeństwa? Teoretycznie trawa do roku w pierwszej instalacji i do 6 miesięcy w drugiej instancji. Duża ilość spraw, mała ilość prawników, a także postępowanie stron mogą jednak wydłużyć ten czas. Z reguły sam proces trwa nawet 2 lata lub więcej. Ten czas można skrócić, jeśli wszystkie czynności procesowe będą wykonywane sprawnie. Dlatego warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata, który zna procedury obowiązujące w przypadku kościelnego unieważnienia małżeństwa.
Rozwód kościelny – koszty
Ile kosztuje rozwód kościelny? Pierwszym kosztem, który trzeba ponieść, jest przygotowanie tzw. skargi rozwodowej. Chodzi tutaj o honorarium prawnika-kanonisty, który opracuje skargę. Niektóre kancelarie oferują swoim klientom od razu także przygotowanie materiału dowodowego, w tym także wstępne odpytanie świadków, ewentualne konsultacje z lekarzami, psychologami itd. Stąd też koszty te zależą od konkretnego przypadku i tego, jak jest on skomplikowany.
Kolejnymi ważnymi kosztami rozwodu kościelnego są koszty sądowe. Oczywiście istotna jest diecezja, w której sam proces będzie się odbywał. Koszty oscylują wokół 1200-1500 złotych. Możliwe jest rozłożenie tek płatności na raty, a nawet umorzenie (częściowe lub całkowite).
Do tego wszystkie dochodzi jeszcze koszt opinii biegłych. Koszty te ponosi strona, która złożyła wniosek o ich powołanie. W tym przypadku koszty zależą znowu od tego, jak skomplikowany jest dany przypadek. Im więcej opinii jest potrzebnych, tym droższa jest cała procedura. Do tego niejednokrotnie dochodzi jeszcze koszt wynajęcia adwokata, co jest dobrym rozwiązaniem, jeśli zależy nam na tym, aby cała procedura przebiegła szybko i sprawnie.