Zdarza się, że sąd decyduje o umorzeniu postępowania, mimo że doszło do przestępstwa. W przypadku warunkowego umorzenia postępowania sąd wydaje wyrok, który wskazuje osobę sprawcy i potwierdza jego winę, jednak nie jest to wyrok skazujący. Chociaż sprawca zostaje uznany za winnego, nie wymierza mu się kary, a całe postępowanie zostaje umorzone.
Warunkowe umorzenie postępowania to jeden z środków probacyjnych, sprawca przestępstwa zostaje niejako poddany próbie. Takie umorzenie postępowania jest możliwe wyłącznie w przypadku osób, które spełniają przesłanki określone w Kodeksie karnym.
Warunkowe umorzenie postępowania – na czym ono polega?
W przypadku warunkowego umorzenia postępowania chodzi o odstąpienia od skazania i kary, co jest niejako próbą dla winnego przestępstwa. Ważne: odpowiedzialność sprawcy za przestępstwo nie jest kwestionowana. Sąd uznajej tylko, że nie jest konieczne osadzenie go w zakładzie karnym. W tym miejscu warto podkreślić, że wyłącznie sąd może warunkowo umorzyć postępowanie.
Przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania
Kiedy możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania przez sąd? Przesłanki do tego określa art. 66 k.k. Aby możliwe było warunkowe umorzenie postępowania,
okoliczności popełniania przestępstwa nie mogą budzić żadnych wątpliwości;
stopień winy sprawcy, a także społecznej szkodliwości jego czynu nie jest znaczny;
sam czyn natomiast nie zagrożony karą wyższą niż 5 lat pozbawienia wolności.
Ważne: przesłanki te muszą być spełnione łącznie. Ponadto sprawca przestępca musi być osobą, która dotychczas nie była karana za przestępstwo umyślne. Oprócz tego w stosunku do jego osoby musi zostać sformułowana dodatnia prognoza kryminologiczna.
Jak orzeka się o warunkowym umorzeniu postępowania?
Jak już wspomnieliśmy, o warunkowym umorzeniu postępowania orzeka wyłącznie sąd. Najpierw sąd bada, czy spełnione zostały wszystkie przesłanki niezbędne do warunkowe umorzenia postępowania. Oprócz tych przesłanek bardzo duże znaczenia ma także prognoza kryminologiczna.
Jeżeli dojdzie do umorzenia postępowania, sąd wyznaczy jednocześnie okres próbny dla sprawcy, który może wynosi od roku do 3 lat. Okres próbny zaczyna się w dniu uprawomocnienia orzeczenia sądu. Sąd może orzec dodatkowe warunki, który sprawca musi spełnić, np. naprawienie w części lub całości wyrządzonej szkody, zadośćuczynienia za krzywdę itd.
Fakultatywnie sąd może także oddać sprawcę pod dozór kuratora. Możliwe jest także zobowiązanie go do przeproszenia osoby pokrzywdzonej itd. W grę wchodzi także świadczenie pieniężne.
Dlaczego warto wnioskować o warunkowe umorzenie postępowania?
Aby warunkowe umorzenie postępowania miało pozytywne skutki, sprawca musi w okresie próbnym zachowywać się właściwie, stosując się oczywiście do przepisów prawa Gdyby w okresie próbnym sprawca dokonał przestępstwa umyślnego, sąd zobowiązany jest podjąć postępowanie, które wcześniej zostało warunkowo umorzone. Sąd może podjąć postępowanie karne również w sytuacji, kiedy sprawca nie wypełnia nałożonych na niego w okresie próbnym obowiązków. Już po zakończeniu okresu próbnego ma miejsce trwający 6 miesięcy okres przejściowy. Jeśli i ten okres sprawca przejdzie pomyślnie, nie zostanie już skazany na karę pozbawienia wolności.
Dlaczego warto starać się o warunkowe umorzenie postępowania? Przede wszystkim jest to sposób na uniknięcie kary. Ze względu na fakt, że nie dochodzi do formalnego skazania sprawcy, uznawany jest on za osobę niekaraną. W praktyce oznacza to, że taka osoba, po tym jak pomyślnie przejdzie okres próby, ma pełne prawo twierdzić, że jest niekarana. Nie będzie też problemu z uzyskaniem stosownego zaświadczenia o niekaralności. Jeśli w danym przypadku nie ma możliwości uniewinnienia albo zwykłego umorzenia, warunkowe umorzenie postępowania jest najlepszym rozwiązaniem.